Wanda Pawlik

W twórczości nyskiej pisarki można wyróżnić dwa nurty:

• Jeden nurt dotyka spraw jakże nam wszystkim – nysanom – bliskich, spraw żywo nas interesujących, bo dotyczących historii Nysy i regionu nyskiego.

• Drugi nurt to wyraz tęsknoty za wielką przygodą, za nieznanym, za egzotyką.

Młoda nauczycielka szybko zaaklimatyzowała się w Nysie, która stała się jej drugą "Małą Ojczyzną". Szybko wtopiła się w środowisko i włączyła się w różne inicjatywy społeczne, które miały na celu zintegrowanie ludności, przybyłej tutaj po wojnie z różnych stron kraju. Swoją aktywność nakierowała na kształtowanie umiłowania do swojego miasta i właściwie pojętego patriotyzmu lokalnego. Celem jej było rozwijanie wiedzy o Nysie i znajomość historii miasta i regionu.

Do nurtu nyskiego zakwalifikujemy dwie powieści:

„Spotkali się nad Nysą”

„Tryptyk nyski”.
 

Nadmienić tutaj można też o niezrealizowanych planach literackich Wandy Pawlik, a dotyczących wielkiej trylogii ukazującej dzieje pogranicza polsko-czeskiego w ostatnich stuleciach.

W pierwszej ze swych powieści Wanda Pawlik powraca do pierwszych powojennych lat na terenach tzw. Ziem Odzyskanych. Tutaj los zesłał przesiedleńców i repatriantów z ludźmi mieszkającymi tu od dawna. Tematem powieści są trudne i burzliwe losy tych ludzi. Nieprzypadkowo akcja rozgrywa się na wsi nie opodal Nysy.

Jeśli chodzi o drugie dzieło - "Tryptyk nyski”, który jest  swoistą fabularyzowaną rozprawą naukową, to przenosi nas ona w czasy dość odległe. Autorka przybliża czytelnikowi wydarzenia mające miejsce w Nysie w XV i  XVIw.

W zasadzie obydwie powieści można uważać też za książki historyczne. Pierwsza dotykała spraw historii najbliższej, zaś druga - okresu świetności Nysy.
 

Wanda Pawlik (1926-1983)

Urodziła się 18 listopada 1926r. w Długosiodle koło Ostrołęki. Wojenną wędrówkę rodzina Pisarków zakończyła w Ostrowi Mazowieckiej, gdzie w 1946 r. Wanda ukończyła gimnazjum i zaczęła pracę w Nożewie koło Ostrowi jako nauczycielka.  Po uzyskaniu matury  w Liceum Ogólnokształcącym dla Dorosłych w Wieliczce w 1948r. rozpoczęła studia na Uniwersytecie Jagiellońskim. W 1952r. obroniła dyplom magistra polonistyki i podjęła pracę pedagogiczną w Zespół Szkół Rolniczych w Nysie. Z tą placówką była związana już do końca swego życia (przepracowała zawodowo 34 lata).

Niemal od początku pobytu w Nysie Wanda Pawlik włączyła się w różne inicjatywy społeczne i kulturalne, które miały na celu jak najszybsze podniesienie miasta z zapaści kulturalnej i przyspieszenie procesu integracji ludności przybyłej tu z różnych stron kraju. Te inicjatywy miały na celu pomóc ludziom odnaleźć w Nysie swoje miasto. Pisarka znalazła się w centrum życia kulturalnego i z grupą zapaleńców organizowała Towarzystwo Miłośników Ziemi Nyskiej (TMZN), w którym prowadziła sekcję historyczną. Pełniła także funkcję sekretarza Zarządu TMZN. Wychodziła z założenia, że łatwiej będzie ludziom uznać tę ziemię za swoją, gdy ukaże się im i udokumentuje polskość Nysy i Śląska. Celowi temu służyły wydawnictwa TMZN, a później Nyskiego Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego. Między innymi i drobne publikacje Wandy Pawlik.

Pomimo nawału pracy znalazła czas na realizację swych młodzieńczych planów - pracę literacką. Pierwsze próby pisarskie miała już za sobą. O dużym talencie literackim świadczą zachowane fragmenty „Pamiętnika" z lat wojennych.

 W 1969r. ukazała się jej pierwsza powieść „Spotkali się nad Nysą", osadzona w powojennych realiach opolskiej wsi. Autorka ukazuje trudne problemy procesu integracji, zachodzące między różnymi grupami etnicznymi, zmuszonymi do tworzenia na nowym terenie społecznej jedności. Bohaterowie powieści mają odrębne nawyki, obyczaje, wyznania, ale wspólną ojczyznę, problemy społeczne, rodzicielskie i gospodarcze.

W następnych latach ukazały się kolejne powieści: „Ciąg dalszy pisze Kofi", Dziwny świat Tahunii Sasaki" i „Pług i kindżał”. W 1971r. została przyjęta do Związku Literatów Polskich. Już po jej śmierci ukazały się dwie kolejne powieści: „Tryptyku nyskiego" i „Decyzja”.

Śmierć zabrała ją 16 czerwca 1983 r. w okresie największych możliwości twórczych. Odeszła niepośledniej klasy pisarka, ofiarna nauczycielka, mądry, szlachetny człowiek.

Polska oświata i kultura, a zwłaszcza oświata i kultura Śląska Opolskiego poniosły wielką stratą. Za swą pracę pedagogiczną i społeczną, Wanda Pawlik odznaczona została Srebrnym i Złotym Krzyżem Zasługi, odznakami regionalnymi „Zasłużony dla Ziemi Nyskiej” i „Zasłużony Opolszczyźnie" oraz Nagrodą Ministra Oświaty i Wychowania I stopnia.

 Grażyna Zdanowicz